Türkiye, zengin ülke sınıfına yükseldi!

Türkiye Gayri Safi Yurt İçi Hasılası (GSYH) 2024’te zincirlenmiş hacim endeksiyle yüzde 3,2 oranında yükseldi. OVP’de güncel tahmin yüzde 3,5 seviyesindeydi. Ekonomim'de yer alan habere göre; kişi başına gelir de dolar bazında 15 bin 463 dolar olarak ölçüldü. 4. çeyrek verilerinde, önceki üç çeyreklik veri de revize edildi. Buna göre, zincirlenmiş hacim endeks değeri, bir önceki bültene göre, birinci çeyrekte +0,2 puan, ikinci çeyrekte -0,1 puan, üçüncü çeyrekte +0,3 puan revize yapıldı. 2024 sonunda Türkiye’nin GSYH’si cari fiyatlarla 43 trilyon 410,5 milyar TL, dolar cinsinden 1 trilyon 322,4 milyar dolar oldu.

EN DÜŞÜK ARTIŞ SANAYİDE

Zincirlenmiş hacim endeksi hesabıyla iktisadi faaliyet kollarına göre bakıldığında katma değerdeki en düşük artış yüzde 0,5 ile sanayide görüldü. Finans-sigorta yüzde 4,9, tarım 3,9, inşaat yüzde 9,3, vergi-sübvansiyon yüzde 7,7 yükseldi. 2024’te, hanehalkı tüketimi genel GSYH artışına yakın seviyede yüzde 3,7 oranında yükseldi. GSYH içinde hanehalkı tüketimi payı yüzde 59,2 oldu.

Mal ve hizmet ihracatı 0,9 artarken, ithalat yüzde 4,1 oranında azaldı. Zincirlenmiş hacim endeksine göre makine-teçhizat sabit sermaye oluşumu iki çeyreğin ardından dördüncü çeyrekte yeniden yükseldi. İlgili çeyreğin, bir önceki yıl aynı çeyreğine göre değişiminde, 2016-2019 arasında çeyreklik bazda dalgalanmalar, ağırlıklı olarak da düşüşler gerçekleşmişti.

Makine-teçhizat sabit sermaye oluşumu 2024’ün ilk çeyreğindeki yüzde 10,2 yükselişin ardından, ikinci ve üçüncü çeyrekte sırasıyla 5,6 ve 8,3 düşüş olmuştu. Son çeyrekte artış yüzde 4,2 oldu. Türkiye’de salgın dönemi öncesinden başlayan eğilimde, ücretlerin GSYH içindeki payında ciddi gerilemeler olmuştu.

2024’te ücretlerin katma değer içindeki payında yavaş da olsa bir artış gözlendi. 2024 sonu itibariyle ücretlerin toplam katma değer içindeki payı yüzde 37,9 olarak ölçüldü. 2023’te pay yüzde 32,5 düzeyindeydi. Şirket karı olarak nitelenebilecek net işletme artığı/karma gelir ise 2023’teki yüzde 47 paydan, 2024 sonunda %42,2 düzeyine geriledi.

TÜRKIYE, 15 BİN 463 DOLAR İLE ÜST GELİR GRUBUNDA

Dünya Bankası 2024 yılında kişi başına geliri 14 bin dolar ve üzerindeki ülkeleri (Tam tutar 14,005) yüksek gelir grubu olarak sınıfladı. Türkiye GSYH’si TL cinsinden hesaplandığı için yıllık Dolar-TL değer değişiminden etkileniyor. 2024 sonu itibariyle, kişi başına gelir 15 bin 463 dolar olarak hesaplandı. Bu seviye, Dünya Bankası’nın 2024 için hesapladığı yüksek gelir grubu sınırının oldukça üzerinde bulunuyor. Dünya Bankası, coğrafi ve gelire göre analizlerinde kullandığı gruplamalar içinde 2023 sonu verileriyle “üst orta gelir grubu” arasında bulunuyordu.

Türkiye’de kişi başı gelir 2024 sonu itibariyle dolar bazında 15 bin 463 dolar olarak hesaplandı. 2023 sonunda bu tutar 13 bin 243 dolar düzeyindeydi. Böylece Türkiye, 2025-2027 dönemi için hedef olarak koyduğu “yüksek gelir grubu ülkeler arasına girme” hedefi ne 2024 sonu itibariyle ulaşmış oldu. Diğer yandan, bu seviyenin korunmasında ekonomik büyüme yanında TL-Dolar değeri kritik belirleyici. TL’nin aşırı değer kaybettiği bir yılda değişme ihtimali bulunuyor. Ancak mevcut görünümde Türkiye kişi başı gelire bakarak yapılan sınıflamada “yüksek gelirli ülkeler” arasında.

İŞ DÜNYASINDAN YAPISAL REFORM VE FİNANSMAN ÇAĞRISI

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek: Yurt içinde oluşacak elverişli finansal koşullar, artan öngörülebilirlik ve iyileşen güvenin ekonomik aktiviteyi olumlu etkileyeceğini değerlendiriyoruz. Programımızla bugüne kadar birçok alanda önemli başarılar elde ettik, kırılganlıklarımızı azalttık ve makro temellerimizi sağlamlaştırdık. Tüm bu kazanımlarımızı kalıcı hale getirmek için ülkemizin yapısal dönüşümünü hızlandıracak politikalarımıza devam edeceğiz.

TİM Başkanı Mustafa Gültepe: Beklentilerin üzerinde gerçekleşen büyüme, ekonomimizin dayanıklılığını kanıtladı. İç taleple birlikte net ihracat büyümeye 1,1 puan katkı verdi.

DEİK Başkanı Nail Olpak: Son çeyrekte büyümenin tekrar %3’e yükselmesi, yıllık büyümenin de %3,2 gerçekleşmesi, iş dünyası olarak sevindiğimiz önemli husus oldu.

İTO Başkanı Şekib Avdagiç: Son çeyrekte net ihracatın büyümeye katkısı eksi 0,8 puan oldu. Ara malı ve sermaye malı ithalatı azalırken tüketim malı ithalatımızda artış söz konusu.

ASO Başkanı Seyit Ardıç: Rakamlar umut verici ancak büyümeye sınai üretimin değil, iç talebin ve inşaat sektörünün kaynaklık ettiğini görüyoruz. Net ihracatın büyümeye katkısı ise sınırlı.

ATO Başkanı Gürsel Baran: Teknik resesyondan çıkıldı ancak büyümenin nereden geldiği de önemli. 2025’te güçlü sanayi performansı için finansmana erişimin artırılması gerekiyor.