Etkisini kaybetti! Arsaya talep azaldı

Pandemi sonrası artan arsa/tarla ilgisi gerilemeye başladı. Hem müstakil bir ev hayali kuranlar hem de konut alacak birikimi olmasa da gayrimenkul yatırımı isteyenler arsaya yönelmişti. Yaşanan deprem endişesi de arsaya talebi tetiklemişti. İçinde dükkân ve ofisler de olan ama büyük kısmını arsa ve tarlanın oluşturduğu ‘konut dışı gayrimenkul satışı’ 2013-2020 yılları arasında 1.2 milyon bandında giderken ilk sıçrama 2021’de oldu ve 1.5 milyon seviyesi aşıldı. 2022 ve 2023 yıllarında 1.7 milyonun üzerine çıkan yıllık satışla rekor seviyeler görüldü. Geçen yıl yapılan satışlar ise düşüşü ortaya koydu. 2024’te konut satışları yüzde 20 artarken, konut dışı gayrimenkul satışı yüzde 8 düşerek 1.5 milyon bandına geriledi. Hâlâ bu alanda bir hareketlilik olduğunu ancak pandemi dönemindeki yüksek talebin hız kestiğini belirten uzmanlara göre, gayrimenkulde pandeminin izleri silinmeye başladı.

DÜŞÜŞÜN SÜRMESİ BEKLENİYOR

İstanbul Gayrimenkul Değerleme (İGD) Yönetici Ortağı Dr. Ahmet Büyükduman’a göre talebi yaratan faktörler etkisini kaybedince tablo tersine döndü. Büyükduman şu değerlendirmeyi yaptı: “Pandemi döneminde müstakil yaşama duyulan özenle beraber kırsal bölgelerde ileride ev yapmak niyetinin eşlik ettiği arazi yatırımları hızlandı. Ayrıca pandemi döneminde uzaktan çalışma pratiğinin yaygınlaşması büyük şehirlerden uzakta müstakil konut arsalarına yönelik bir yatırım eğilimi oluşturdu. Bu atmosferde arazi fiyatlarında gözlenen artış negatif mevduat faizi nedeniyle birikimlerini enflasyonla eritmek istemeyen ancak konuta da erişemeyen yatırımcıları araziye yöneltti. İşte arazi fiyatları ve satış adetleri bu faktörlerin etkisi altında artış gösterdi. Ancak gerek pandemi şokunun atlatılması gerekse rasyonel ekonomik politikalara dönüşle birlikte arazi yatırımı görece cazibesini kaybederek uzun dönemli ortalamasına dönüş eğilimine girmiş görünüyor. Satışları artıran faktörlerin etkisini azalmasıyla konut dışı gayrimenkul satışlarının da azalma eğilimini devam ettireceğini ve uzun dönemli trendine yakınsayacağını söyleyebiliriz.”

‘EVE GİDEN ARSA’ TERCİH EDİLİYOR

Bireysel olarak ikinci el piyasadan arsa, tarla alma eğilimi gerilerken, gayrimenkul şirketlerinin aşamalı konut modeli ve imarlı arsa satış projeleri öne çıkıyor. Şirketler aşamalı modelde ‘Önce arsa payını al, sonra inşaat maliyetini öde ve iki aşamada ev sahibi ol’ diyor. Ya da kimi şirketler imarlı, altyapısı hazır, sosyal alanları projelendirilmiş arsalar satıyor. Tüketici, kazançlı bir yatırım ya da uygun şartlarda ev sahibi olma hayaliyle bu yöntemleri seçiyor. Bireysel olarak yapılan arsa yatırımını riskli görenler de, gayrimenkul firmaları üzerinden alımı tercih ediyor. Ancak uzmanlar, gerek emlakçılar gerekse şirketler üzerinden yapılan bu tip alımlarda tüketicinin dikkatli olması gerektiğini belirtirken, arsanın imar durumu için belediyelerden, imzalanan sözleşme için hukukçulardan bilgi alınması gerektiğini ifade ediyor.