Geç emeklilik sistemi şekilleniyor mu?

Yayınlanan 2025 Cumhurbaşkanı programında, sosyal güvenlik alanında reform için çalışma yapılacağına yönelik eylemlere yer verildi. Programa göre, 2025 yılında aktüeryal dengeyi sağlamak amacıyla reform yapılacak. ekonomim'den Mehmet Kaya'nın haberine göre; Bunlar arasında emeklilik yaşında düzenleme ile emekli olmadan çalışılacak süreyi daha da artırmaya yönelik aylık bağlama oranı düzenlemesi yapılacak. Ayrıca, sosyal güvenlik sisteminin istatistik kapasitesi de geliştirilecek.

Planda, bireysel emeklilik sisteminin farklı ayağı olan, çalışanların otomatik olarak bireysel emeklilik katılımı sistemi olan “Otomatik Katılım Sistemi”nin, işveren katkısı da oluşturulacak şekilde ikinci basamak emeklilik sistemine dönüştürülmesi de tedbirler arasında sayıldı. Tedbirde, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) tarafından oluşturulan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi modelinin, Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) Danışma Kurulu ile istişare edilerek model oluşturulacağı ve mevzuat çalışmalarının başlatılacağı kaydedildi. Zorunlu ikinci basamak emekliliğin etkinleştirilmesi için fon çeşitliliğinin artırılması, BES kesintilerinin azaltılması, 25 yaş altı üniversite öğrencilerinin BES’e katılımının teşviki de tedbirler arasında yer aldı.

İSTİHDAM TEŞVİK EDİLECEK

Esnek çalışma modelleri olarak adlandırılan uzaktan çalışma, süreli çalışma, proje ve anlaşmalara bağlı olarak geçici çalışma gibi çalışma modellerine yönelik hukuki altyapının 2025’te geliştirilmesi de planda bir kez daha yer buldu.

2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda sosyal güvenlik alanında yapılacak düzenlemelerin temel çerçevesi belirlendi. Sayılan eylemler arasında, emeklilik yaşında değişiklik yapılmasına yönelik ifade dikkat çekti. Yıllık Programın, 406.3 kodlu tedbirinde, “Sosyal güvenlik sisteminin mali sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla emeklilik kriterlerinin belirlenmesinde doğuşta beklenen yaşam süresi artışı ile uyumlu otomatik ayarlama mekanizmalarına ilişkin çalışmalar yapılacaktır” ifadesine yer verildi. 2008 yılında yapılan düzenlemenin en çok eleştirilen unsurlarından olan ve insanların daha uzun süre çalışmama nedenleri arasında gösterilen aylık bağlama sisteminde de değişiklik tedbiri işareti verildi. Tedbirler arasında, çalışanların daha uzun süre istihdamda kalmasını teşvik etmeye yönelik ilave bir maliyet oluşturmayacak şekilde tedbir alınması yönünde bir araştırma başlatılacağı, dünya uygulamaları incelenerek bir maliyet çalışması yapılacağı kaydedildi.

Yine sosyal güvenlikte, aktüeryal dengenin güçlendirilmesi için reform alanları belirlenecek ve kurumlar arası bir ortak çalışma gerçekleştirilecek. Bu çerçevede, istatistik kapasitesinin artırılması, düzenli izleme ve raporlama mekanizmasının oluşturulması da tedbirler arasında yer aldı."

Sosyal güvenlikte, yaşlı bakım hizmetlerinin finansmanı için yeni bir sigorta kolu olarak bakım sigortası oluşturulması yönündeki tedbir de plana girdi. Tedbirde, bu tür bir sigorta için model oluşturma çalışması yapılacağı kaydedildi. Programda ayrıca, sürekli iş görmezlik veya maluliyet geliri alanların yeniden istihdama katılımı için mesleki rehabilitasyon uygulanması, prim borçları tahsilatının etkinleştirilmesi, denetimin güçlendirilmesi, veri analizi yoluyla kayıt dışı istihdam ve kayıt dışı ücretle mücadele tedbirleri de yer aldı.

TEŞVİKLER DE GÖZDEN GEÇİRİLMELİ

Planda istihdam teşviklerinin de gözden geçirileceği, kadın, genç ve engellilere yönelik teşviklerin ise daha öncelikli hale getirilmesi yönünde çalışma yapılması planda yer aldı. Öte yandan, işverenlerin SGK nezdindeki tüm işlemlerini daha da kolaylaştırmak için bilişim altyapısının geliştirilmesi, bürokrasinin azaltılması, tamamlayıcı sağlık sigortasının yaygınlaştırılması tedbirlerine de planda yer verildi.

ESNEK ÇALIŞAM SİSTEMİ DE YER ALIYOR

Farklı ifadelerle önceki ekonomik metinlerde de yer alan esnek çalışma modelleri 2025 Yıllık Programında da yer buldu. Esnek çalışma, kavram olarak aynı zamanda işe giriş ve çıkış süreçlerinde de basitleştirme anlamına geliyor. 2025 yılında Cumhurbaşkanlığı Programında kanunlarda yer alan esnek çalışma modellerinin mevzuatta ve uygulamada uyumunun yükseltilmesine yönelik hukuki ve teknik altyapının 2025’te güçlendirilmesi eylemi yer aldı. Ayrıca, evden çalışma vb. sayısal teknolojilerle uyumlu şekilde mevzuat oluşturulmasına yönelik düzenleme için de 2025 yılı gösterildi. Daha önce de esnek çalışma modellerine yönelik olarak çeşitli politika belgelerine eylemler konulmuştu. Çeşitli firmalar tarafından fiili olarak uygulansa da bu tür çalışma modelleri henüz çok yaygınlaşmadı. İşçi ve işveren kesiminin çeşitli itirazları nedeniyle esnek çalışma modellerine yönelik yaygınlaşmayı sağlayacak düzenlemeler de gerçekleştirilememişti.